ترس از دست دادن چیست؟
ترس از دست دادن یکی از شایع‌ترین انواع اضطراب‌ها در انسان است. این ترس به صورت نگرانی مداوم در مورد از دست دادن چیزها یا افراد مهم زندگی ظاهر می‌شود. فردی که از دست دادن می‌ترسد، به طور مکرر احساس نگرانی و وحشت شدیدی در مورد احتمال جدایی یا مرگ افراد عزیز و نزدیک به خود دارد.
این ترس می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد تاثیر منفی بگذارد و موجب اضطراب، افسردگی و مشکلات روانی دیگر شود. در ادامه به بررسی علل و ریشه‌های روان‌شناختی این ترس خواهیم پرداخت.
علل ترس از دست دادن
تجربه‌های دوران کودکی
بسیاری از متخصصان معتقدند ریشه‌های ترس از دست دادن در دوران کودکی قرار دارد. تجربه‌های تلخی مانند طلاق والدین، فوت یکی از اعضای خانواده، جدایی از والدین به دلیل بستری شدن و… می‌تواند باعث ایجاد ترس شدید از دست دادن در کودک شود.
این تجربیات تلخ، احساس ناامنی و آسیب‌پذیری را در کودک القا می‌کند که تا بزرگسالی با او می‌ماند.
حس کمبود امنیت
افرادی که در کودکی احساس امنیت کافی را تجربه نکرده‌اند، در بزرگسالی نیز اغلب دچار ترس شدید از دست دادن می‌شوند. کمبود محبت، توجه و حمایت والدین باعث می‌شود حس امنیت درونی در فرد ایجاد نشود و همیشه نگران دست دادن افراد مهم باشد.
سبک دلبستگی ناایمن
سبک دلبستگی ناایمن در کودکی که معمولا ناشی از فقدان مراقبت کافی والدین است، در بزرگسالی به صورت ترس شدید از طرد شدن و تنها ماندن ظاهر می‌شود.
این افراد همیشه نگران قطع رابطه با دیگران و دست دادن آنها هستند و حتی کوچک‌ترین فاصله‌ای را تهدیدی برای رابطه می‌دانند.
عزت نفس پایین
کسانی که احساس ارزشمندی کمتری دارند، بیشتر در معرض ترس از دست دادن قرار دارند. آنها معتقدند ارزش و اهمیتشان به دیگران وابسته است و اگر آنها را از دست بدهند، دیگر ارزشی نخواهند داشت.
بنابراین برای حفظ احساس ارزشمندی، به شدت از دست دادن اطرافیان می‌ترسند.
تجربه‌های تلخ در بزرگسالی
هر چند ریشه‌های اصلی این ترس در کودکی قرار دارد، ولی تجربه برخی رویدادهای تلخ در بزرگسالی نیز می‌تواند آن را تشدید کند.
فوت ناگهانی یکی از نزدیکان، جدایی یا طلاق، بیماری‌های جدی یا حتی تغییر شغل و مهاجرت، همگی می‌توانند باعث تقویت ترس از دست دادن شوند.
نشانه‌های ترس از دست دادن
- اضطراب و نگرانی مداوم در مورد از دست دادن افراد نزدیک
- وسواس در مورد ایمنی و سلامتی افراد عزیز
- نیاز مداوم به تماس و اطمینان از سلامتی افراد
- اجتناب از موقعیت‌هایی که منجر به جدایی موقت می‌شود
- واکنش‌های هیجانی شدید به جدایی‌های کوتاه مدت
- دشواری در ترک رابطه‌های ناسازگار
- حسادت و کنترلگری شدید در روابط
- دشواری در تمرکز و انجام کارهای روزمره
پیامدهای ترس از دست دادن
- افسردگی و اضطراب مداوم
- مشکل در برقراری روابط صمیمی و سالم
- دشواری در جدا شدن و استقلال
- عزت نفس و اعتماد به نفس پایین
- مشکلات جسمی ناشی از استرس مزمن
- محدودیت‌های شدید در زندگی اجتماعی و شغلی
- اختلال در عملکرد تحصیلی و شغلی
- سوءمصرف مواد برای فرار از اضطراب
- افکار خودکشی در مواقع بحرانی
راه‌های مقابله با ترس از دست دادن
1. شناسایی و پذیرش این ترس
مهم‌ترین قدم در مسیر مقابله با ترس از دست دادن، پذیرش واقعیت وجود این مشکل است. اغلب افراد تمایل دارند وجود چنین ترسی را در خود انکار کنند زیرا پذیرش آن برایشان دشوار است.
اما انکار کردن باعث می‌شود نتوانیم به مشکل پرداخته و راه حلی برای آن پیدا کنیم. پس اول باید آگاهی کامل پیدا کنید که چنین ترسی در شما وجود دارد و تا چه حدی بر زندگی‌تان تاثیر می‌گذارد.
سپس باید آن را بپذیرید، نه اینکه آن را انکار کنید یا از آن فرار کنید. پذیرش به این معنا نیست که شما در برابر آن تسلیم شده‌اید، بلکه به این معناست که واقعیت داشتن این ترس را می‌پذیرید تا بتوانید برای بهبود آن گام بردارید.
همچنین مهم است بدانید پذیرش این ترس، نشانه ضعف نیست. اذعان به وجود یک مشکل و تمایل به حل آن نشانه قدرت و شجاعت است. پس سعی نکنید آن را پنهان کنید یا انکار کنید. با پذیرش، می‌توانید مسیر درمان را آغاز کنید.
2. شناسایی ریشه‌های ترس
پس از پذیرش وجود ترس از دست دادن، گام بعدی شناسایی علل و ریشه‌های ایجاد آن در شماست. این کار به شما کمک می‌کند تا بهتر بفهمید چرا و چگونه این ترس در وجودتان شکل گرفته است.
برای یافتن ریشه‌های ترس، بهتر است به یک مشاور یا روان‌شناس مراجعه کنید. آنها با انجام مصاحبه و بررسی تاریخچه زندگی و خانوادگی شما، می‌توانند به شما کمک کنند تا ریشه‌های احتمالی این مشکل را شناسایی نمایید.
به عنوان مثال، تجربه‌های تلخی مانند طلاق یا فوت والدین در دوران کودکی، سبک دلبستگی ناایمن، تجربه طرد شدن و … می‌توانند زمینه‌ساز بروز این ترس در بزرگسالی باشند.
شناسایی دقیق ریشه‌ها، کلید موفقیت در درمان است زیرا با رفع علت، می‌توان به طور موثری علائم را کاهش داد. پس حتما وقت لازم را برای پیدا کردن علت‌های اصلی بگذارید.
3. یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای
پس از شناسایی ریشه‌های ترس از دست دادن، نوبت به یادگیری مهارت‌ها و تکنیک‌هایی می‌رسد که بتوانند شما را در مقابله با این ترس یاری دهند. هدف از یادگیری این مهارت‌ها این است که بتوانید در لحظاتی که این ترس و اضطراب عود می‌کند، آرامش خود را حفظ کنید.
از جمله موثرترین این تکنیک‌ها می‌توان به تنفس عمیق، تمرین‌های آرام‌سازی، مراقبه و ذهن‌آگاهی اشاره کرد. تنفس عمیق باعث آرام شدن سیستم عصبی و کاهش استرس می‌شود. مراقبه نیز ذهن را آرام می‌کند و به شما کمک می‌دهد تا افکار منفی را کنترل نمایید.
علاوه بر این‌ها، تکنیک‌هایی مانند یوگا، قدم زدن، ورزش کردن و فعالیت‌هایی که باعث تخلیه انرژی منفی می‌شوند نیز می‌توانند مفید باشند. توصیه می‌شود تمرین این مهارت‌ها را به صورت مرتب در برنامه روزانه خود قرار دهید تا در مواقع لزوم بتوانید به خوبی از آنها استفاده کنید.
4. چالش با باورهای غلط
یکی دیگر از مراحل مهم در درمان ترس از دست دادن، چالش با باورها و افکار غلطی است که در اثر این ترس شکل گرفته‌اند.
افرادی که از دست دادن می‌ترسند، معمولاً باورهایی مانند “نمی‌توانم بدون فلان شخص زندگی کنم”، “اگر او را از دست بدهم دیگر هیچ ارزشی ندارم” یا “تنهایی برایم غیرقابل تحمل است” را در ذهن خود تقویت می‌کنند.
این باورهای غلط باید به چالش کشیده شوند. با کمک مشاور می‌توانید استدلال‌های منطقی برای رد این باورها پیدا کنید. مثلاً بجای “نمی‌توانم بدون او زندگی کنم” باید باورهای سازنده‌تری مانند “می‌توانم زندگی مستقل و موفقی داشته باشم” را جایگزین کنید.
تغییر باورهای منفی به مثبت، نقش بسزایی در کاهش ترس از دست دادن دارد. پس حتماً وقت بگذارید تا باورهای غلط را شناسایی و آنها را به چالش بکشید.
5. در لحظه زندگی کردن
یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که باید در مسیر مقابله با ترس از دست دادن یاد بگیرید، توانایی زندگی کردن در لحظه است.
افراد مضطرب معمولاً ذهنشان در گذشته و آینده غرق است و نمی‌توانند از لحظه کنونی لذت ببرند. تمرکز بیش از حد روی آینده و نگرانی‌های احتمالی، باعث تشدید ترس از دست دادن می‌شود.
پس باید یاد بگیرید که ذهنتان را به زمان حال بازگردانید و لذت‌های کوچک لحظه کنونی را درک کنید. تمرین‌های ذهن آگاهی مانند توجه به تنفس، صداها یا محیط اطراف می‌تواند به شما کمک کند تا بیشتر در لحظه زندگی کنید.
داشتن لحظاتی از آرامش و رضایت‌مندی در زمان حال، انرژی مثبتی ایجاد می‌کند که به کاهش ترس از دست دادن کمک شایانی می‌کند. پس سعی کنید هر روز مدتی را به زندگی کردن در لحظه اختصاص دهید.
6. دریافت کمک روان‌درمانی
در مواردی که ترس از دست دادن به شدت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده و او را دچار آشفتگی و اضطراب شدید کرده است، استفاده از درمان‌های تخصصی روان‌شناختی ضروری است.
مشاوره و روان‌درمانی توسط یک روان‌شناس یا روان‌پزشک می‌تواند بسیار موثر باشد. رویکردهای درمانی متنوعی برای درمان ترس از دست دادن وجود دارد که از جمله می‌توان به درمان شناختی-رفتاری، درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی و درمان‌های روان‌تحلیل‌گری اشاره کرد.
مشاور متخصص با توجه به شرایط و ویژگی‌های فرد، روش درمانی مناسب را انتخاب می‌کند. حضور مرتب در جلسات مشاوره و پیگیری توصیه‌های درمانی، نقش مهمی در موفقیت درمان دارد. پس هرگز در پذیرش و دریافت کمک روان‌درمانی تردید نکنید.
نتیجه‌گیری
ترس از دست دادن اگرچه می‌تواند ریشه در تجربیات دوران کودکی داشته باشد، ولی با به‌کارگیری روش‌های مناسب می‌توان آن را کنترل کرد.
آگاهی از ریشه‌های این ترس، یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای، چالش با باورهای غلط و دریافت درمان‌های تخصصی، گام‌های موثری در مهار این ترس و بهبود کیفیت زندگی هستند.
امید است با به‌کارگیری این راهکارها، بتوانید ترس از دست دادن را مدیریت کرده و آرامش بیشتری را تجربه کنید.
منابع:
2 در مورد “5 علت ترس از دست دادن – بررسی عمیق روان‌شناختی”
سپاس از شما
ممنون از شما دوست گرامی