آیا می‌دانید که تنهایی می‌تواند یک عامل خطر برای سلامت جسمی و روانی شما باشد؟ در این مقاله، به بررسی علل، پیامدها و راه‌حل‌های مقابله با بحران تنهایی که به یک مشکل عمومی سلامت در جوامع صنعتی و مدرن تبدیل شده است، خواهیم پرداخت.
تعریف و شیوع تنهایی
تنهایی یک حالت ذهنی است که در آن فرد خود را از دیگران جدا و دور شده احساس می‌کند، حتی اگر در یک محیط اجتماعی باشد. این احساس ناشی از ناهمخوانی بین ارتباطات و روابط فعلی و مورد انتظار فرد است. تنهایی با افسردگی، ابراز نکردن خود یا مهارت‌های اجتماعی ضعیف اشتباه گرفته می‌شود، اما تحقیقات نشان داده‌اند که این نگرش‌ها نادرست هستند و تنهایی یک وضعیت منحصر به فرد است که بر هر فرد عادی ممکن است تأثیر بگذارد.
براساس گزارش سال 2018 مجله لنست، در کشورهای صنعتی حدود 30 درصد افراد دچار حس تنهایی هستند و 8 درصد آن‌ها به شدت تحت تأثیر این موضوع قرار دارند. همچنین شواهد نشان می‌دهد که شیوع حس انزوا در حال افزایش است و عوامل مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و فناوری نیز به آن کمک می‌کنند. برخلاف ظاهر، این موضوع به سطح درآمد، تحصیلات، جنس یا قوم هم ارتباطی ندارد .
پیامدهای تنهایی بر سلامت
تنهایی نه تنها بر روح و روان فرد بلکه بر سلامت جسمانی و عملکرد سامانه‌های حساس بدن نظیر سامانه عصبی، هورمونال و ایمنی نقش دارد. تحقيقات نشان داده‌اند كه تأثيرات منفی این احساس بيش از حالات ديگری چون چاقی، مصرف الکل يا كم‌فعالیتی جسمی است. به عنوان مثال برخی از پيامدهای شایع تنهایی میتوان به افزایش خطر مرگ زودرس، بیماری‌های قلبی-عروقی، متابولیک و عصبی، افسردگی، کاهش حافظه و یادگیری، آلزایمر و خودکشی هستند. تنهایی همچنین می‌تواند بر رفتارهای سلامت مثبت یا منفی فرد تأثیر بگذارد. برخی از افراد تنها ممکن است به سوء مصرف الکل یا مواد مخدر، کم‌فعالیت بدنی یا خوردن غذاهای ناسالم دچار شوند. در حالی که برخی دیگر ممکن است به فعالیت‌های خلاقانه، خیرخواهانه یا آموزشی روی آورند.
راه‌حل‌های مقابله با حس تنهایی
برای کاهش تنهایی و اثرات منفی آن بر سلامت، نیاز به اقدامات هماهنگ در سطوح فردی، جامعه‌ای و اجتماعی وجود دارد.
در سطح فردی، برخی از راه‌حل‌های ممکن عبارتند از:
- شناسایی و پذیرش احساسات خویش
- تغییر نگرش‌ها و باورهای منفی نسبت به خود و دیگران
- افزایش تعاملات اجتماعی با کسانی که علاقمند به برقراری رابطه با آن‌ها هستید
- پیدا کردن فعالیت‌های مورد علاقه یا هدف‌های شخصی که به شما احساس معنا و ارزش بدهند
- استفاده از فناوری‌های ارتباط از راه دور برای حفظ ارتباط با دوستان و خانواده
- درخواست کمک از یک مشاور، روانپزشک یا روانشناس در صورت نیاز
در سطح جامعه برای فرد، برخی از راه‌حل‌های ممکن عبارتند از:
- حضور در گروه‌ها، باشگاه‌ها یا سازمان‌های خیرخواهانه که با علایق و ارزش‌های شما همخوانی دارند
- شرکت در کلاس‌های آموزشی، کارگاه‌های هنری یا فعالیت‌های تفریحی که به شما فرصت یادگیری و توسعه مهارت‌های جدید را بدهند
- استفاده از خدمات پشتیبانی و مشاوره جامعه‌ای که برای کمک به افراد تنها یا محروم اجتماعی طراحی شده‌اند
- ایجاد ارتباطات مثبت و معنادار با همسایگان، همکاران یا هم‌کلاسی‌ها
- حمایت از افراد تنها یا محروم اجتماعی در اطراف خود با ارائه توجه، محبت و همدلی
برخی از کارهایی که در مقیاس اجتماعی کلان میتوان انجام برخی عبارتند از:
- توجه به تنهایی به عنوان یک مشکل عمومی سلامت و اولویت‌بخشی به آن در برنامه‌های سلامت
- افزایش آگاهی و آموزش درباره حس انزوا و عوامل مؤثر بر آن در جامعه
- حذف یا کاهش موانع قانونی، مالی یا فرهنگی برای دسترسی به فعالیت‌ها و خدمات جامعه‌ای
- ترویج فضای اجتماعی باز، دوستانه و پذیرا برای همه افراد، بدون تبعیض یا جنبه‌گیری
نتیجه‌گیری
تنهایی یک حالت ذهنی است که بر سلامت جسمانی و روانی فرد تأثیرات منفی دارد. تنهایی نشانه‌ای از نقص یا ضعف شخص نیست، بلکه نشان دهنده نیاز به رابطه‌ای کامل‌تر و بهتر با دیگران است. برای کاهش حس انزوا، لازم است که فرد خود را بشناسد، باورهای منفی خود را تغییر دهد، با دیگران ارتباط برقرار کند و فعال شود. همچنین لازم است که جامعه و دولت نقش خود را در حمایت از افراد تنها یا محروم اجتماعی بازی کنند. تنها بودن چالش بزرگ و پیدای جامعه مدرن است، اما با همکاری و همدلی میتوان آن را شکست داد.
منابع:
(1) Loneliness: Causes and Health Consequences – Verywell Mind.
(2) Social isolation, loneliness in older people pose health risks.
(3) Loneliness and health | Nature Reviews Disease Primers.
(4) About loneliness – Mind.
(5) The growing problem of loneliness – The Lancet.
(7) The growing problem of loneliness – The Lancet (PDF).
همچنین بخوانید:
1 در مورد “بحران تنهایی: یک مشکل رو به رشد”
حس تنهایی از خود تنهایی بدتره.